شریعتی

شریعتی:

بيست و نهم خرداد ، سالمرگ زنده ياد دكتر علي شريعتي است….
بدون شك نقش اين شخصيت تاريخ معاصر ايران در سوق دادن افكار قشر عظيمي از جامعه ،مخصوصاً جوانان و دانشگاهیان دهه پنجاه و قبل به سمت وسوي تحولات منتهي به بهمن 57 غير قابل انكار است.اينكه بعد از چهار دهه از مرگ ابهام آميز او، همچنان آثار ونوشته ها ونقل قولهايش لااقل در بين قشري از جامعه ، نقل محافل است،نشان از شخصيت بي بديل وتاثير گذارش در فرايند شكل دهي تحولات 57 ميباشد.در اين دوران و در اين زمانه و بعد از چهل واندي سال از آن سالها ،حرف وحديث پيرامون افكار وايده هاي دكتر شريعتي زياد است .

شریعتی چی میخواست؟

اينكه او چي مي خواست،ايا خواسته هايش محقق شد و يا اينكه آب به اسياب ديگران ريخت و…. ونيز ميزان و چگونگي تاثير گذاريش روي افكار وعقايد وايده هاي مردم جهت قانع كردن و حاضر كردن آنها در تحولات آن روز و يا ميزان نقش او در شكل گيري بنيانهاي اجتماعي امروز جامعه ، جاي تامل فراوان است و قضاوتها پيراموني نيز ، ضد ونقيض ميباشد.

ضمن اينكه معلوم نيست اگر دكتر شريعتي نيز مثل بسياري از همفكران و همراهان خود زنده مي بود ايا اكنون وهمچنان بر همان سبك وسياق وآن طرز فكر اصرار وابرام ميورزيد يا اينكه رويه و روش ديگري بر ميگزيد.
ولي يك نكته را نبايد از ياد برد و آن اينكه هر طرز تفكر وهر ايده ايي ، برغم تفاوتها در ضريب نفوذپذيريشان ، به هرحال تاريخ ومكان مصرف خاص دارد.قضاوت در مورد شخصيتها و طرز تفكرشان درظرف زمان ومكان خودش قابل انجام است نه در زمان ومكان ديگر .

پویایی جامعه به پویایی تفکرات روشنفکران آن بستگی دارد

فراموش نكنيم پويايي يك جامعه و زنده ماندن و پيشرفت آن به قبول تغييرات و زندگي برابر مقتضيات روز و به روز نگهداشتن طرز تفكرها وايده ها وعقايد وباورها وراهها و راهكارهاست….وحتماً دكتر شريعتي ونوشته ها و ايده هايش نيز از اين قاعده مستثني نبوده و نيست و البته كه اين آثار در تحولات زمان ومكان ، قابل تفسير وتاويل است.

مسئله قابل ذكرديگر اينكه ، اصولاًپايه گذاري يك جامعه آزاد بر اساس بنيانهاي نوين روز ودر چهار چوب دموكراسي و احترام به حقوق آحاد جامعه ، آنهم در يك كشوربا باورهاي اعتقادي سنتي ، مستلزم ايجاد يك بستر فكري-فرهنگي منسجم وشاهراه مناسب وغير ساختار شكن است.

لذا بنظر ميرسد دكتر شريعتي بعنوان یک روشنفکر با اسيب شناسي علت شكست نهضتهاي مشروطيت و مصدق، راه نيل به اين مهم را در آگاهي دهي به اقشار جامعه ، مخصوصاً جوانان كه در هيچ دوره ايي از تاريخ زلال بي سانسور ، بهره مند نبوده اند از راه مطالعه ونقد وسوال وشك و…با در نظر داشتن ساختارها (توصل وتوصيه به اجتهاد وبه روز كردن مسائل ديني)يافته بود. شايد به همين دليل هم بود كه همواره مورد نقد وتكفير نهادهاي سنتي تقليدگرا بود.
بنظر اينجانب كار دكتر شريعتي همينكه اين آگاهي را به بخش عظيمي از مردم منتقل نمود كه ميتوان وبايد سوال كرد وشك نمود وبه خود باوري ويقين رسيد حائز اهميت و ارزش است و تاثيرات خودش را در نسلها گذاشته است.
در اين زمان واين مقطع ، قضاوت در خصوص همه ابعاد شخصيتي اين نو گراي معاصرومحكوم كردن يا بلعكس به عروج اعلا نشاندش! اگر هم ممكن باشد نه لازم است و نه مفيد .

سخن آخر

کوتاه سخن اینکه در تاریخ معاصرایران کمترروشنفکری بوده که صرفنظراز نوع تفکرش وفقط بر مبنای گفتمانی که خودابداع وایجاد میکند آنچنان محوریتی بین عوام و دانشجویان وروشنفکران پیدا کند که مجالس سخنرانیهایش جای سوزن انداختن نباشد.کتب ونوارهاری  سخنرانیش روی گاریهای دستی و دکه ها وکف خیابانها مثل نان شب مورد نیاز و استقبال جامعه قرار بگیرد.دکتر شریعتی تاکید میکنم صرفنظر از نوع تفکرش در زمان خودش توانست چنین محوریتی ایجاد وچنین بنایی را بر اساس نیاز آن روز جامعه پایه گذاری نماید.چیزی که نه قبلا ونه بعدها حداقل تا حال حاضر چنین پدیده ایی را تاریخ معاصرایران برغم نیاز مسلم به خود ندیده است..

پارس گیلدا
شریعتی

مطالب بیشتر