فرق عابد و عالم:
صاحبدلی(عابد) به مدرسه آمد ز خانقاه
بشکست عهد صحبت اهل طریق را
گفتم میان عالم و عابد چه فرق بُوَد
تا اختیار کردی از آن این فریق را
گفت آن(عابد) گلیم خویش بدر میبرد ز موج
وین(عالم)جهد میکند که بگیرد غریق را..!
سعدی
گلستان-باب دوم-در اخلاق درویشان
اگر قرار بر این باشد که کسی فرق بین عالم وعابد را بیان کند وبه زبانی بیان کند که همه کس فهم باشد ودر عین حال موجز ومختصر باشد، آنچان پُرمعنا ومفهومی و شیرین وشیوا بیان شده باشد بطوریکه تا عمق جان شنونده نفوذ کند و در ضمیر وذهنش بنشیند، قطعا همان چیزی ست که استاد سخن به شرح موصوف سروده است.هر کسی با هر ایده و باوری اگر به مفهوم چند بیت بالا غور کند ودر خصوص ابعاد مفاهیم آن تامل نماید به همین راحتی فرق بین این دوگروه یعنی عالم وعابد را خواهد یافت.تفاوتی ست معنادار بین مدرسه وخانقاه.فرق بین آنچه که عالم در مدرسه می آموزد وعالم میشود وعابد به آنچه که در دیر ومسجد وخانقاه یاد میگیرد وعابد میگردد.
یکی در پی آن است که گلیم خودش را از آب بیرون بکشد (عابد)ودیگری(عالم)در پی نجات دیگران است.عالم ،جمعی می اندیشد، به خود و منافع خویش فکر نمیکند،مردم وملت برایش مهم هستند،منافع ملی را ارجح بر منافع شخصی میداند….
وعابد…