کوچصفهان

کوچصفهان:

برابر آنچه که در منابع موجود آمده است،شهر فعلی کوچصفهان که در همه ایام تاریخ در مسیر جاده و راه اصلی گیلان به مازندران بوده،نسبت به دیگر مناطق مشابه،منطقه ایی معمور وآباد بوده است.برخی مورخین وتذکره نویسان مثل ظهیرالدین مرعشی (882 هجری قمری)نام کوچصفهان را مرکب از دو کلمه کوچ(مخفف شده کوچه یا کوچک)و اصفاهان دانسته است و معتقد است این اتلاق اشاره دارد به گویش مردمآن آن زمان در خصوص منطقه تحت تسلط دو برادر بنام کوچک محمد و کوچک علی که در انجا میزیسته اند.

روایات دیگر

ولی روایت استاد دهخدا از اصفاهان همان سپاهان یا اصفهان است.شاید به همین دلیل باشد که برخی نام کوچصفهان را مرادف کرده اند با اصفهان کوچک بخاطر رونقی که اصفهان در عهد صفویه داشته است و به همین خاطر کوچصفهان را به اصفهان کوچک تشبیه کرده اند.

برخی نیز این باور را پذیرفته وآنرا واگویه میکنند.ولی واقعیت قضیه این است که این روایت چندان دقیق نیست چرا که آبادانی اصفهان به عصر حاکمیت سلسله صفویه و پایتخت شدن اصفهان برمیگردد و میدانیم که شروع حکمرانی صفویان به ایران و گزینش اصفهان بعنوان پایتخت به سال 907 هجری قمری برمیگردد.درحالیکه حمدالله مستوفی جغرافی دان که کتاب نزهت القلوب را در سال 730(دویست سال قبل از اینکه صفویان بوجود بیایند)هجری قمری نگاشته از کوچصفهان بعنوان منطقه ایی آباد با همین نام در گیلان نام برده است.این نشان میدهد نام کوچصفهان از قبل از صفویان بر این منطقه منتسب بوده وربطی به صفویان و اصفهان کوچک ندارد.

کوچصفهان،منطقه نگهداری وپرورش اسبهای خزری

خود حمدالله مستوفی وبرخی دیگر از نویسندگان مقدم وموخر جملگی اتفاق نظر دارند که تاریخ پیدایش کوچصفهان بسیار قدیمی تر از این ایام و به عهد ساسانیان و دوره حکومت اردشیر بابکان بر میگردد.بر این اساس برخی نام کوچصفهان را تغییر شکل یافته کوچسبان(که هنوز هم بین افراد بومی تابعه این شهر که سن بالایی دارند رایج است)میدانند،که مرکب است از دو کلمه کوچه یا کوجه(به معنی کوچک)و سبان که مخفف شده اسبان(اسبها)هست.به معنی کامل اسبهای کوچک.اشاره دارد به محلی که در آن اسبهای کوچک نگهداری و پرورش می یافتند.منظور از اسبهای کوچک اسبها خزری کوتاه قد است که زمانی پرورش انها مرسوم بوده و در این منطقه مورد استفاده مردم در امور کشاورزی بوده است.الان نیز در برخی مناطق رودبار این تیپ اسبها دیده میشوند.

زنده یاد جهانگیر سرتیپ پور محقق ومورخ گیلانی از جمله افرادی ست که کوچصفهان را همان کوچسبان میداند. روایتهای ضعیفتر هم وجود دارد دال بر اینکه کوچصفهان یا کوچسبان اشاره دارد به جایی که محل اسکان واقامت قوم کوچ است.

ظاهرا انگونه که ذکر شده قوم کوچ وبلوچ که ساکن جنوب بودند در ازمنه دور مرتبا با هم درگیری وجنگ ونزاع داشتند و اسباب ناارامی مناطق تحت سکونت بوده اند که در زمان عضدالدوله دیلمی تصمیم به انتقال انها به مناطق جنوب شرق(سیستان بلوچستان)و شمال میگردد که قوم کوچ در این منطقه اسکان داده شده اند که البته اینهم زیاد معبیر نیست و در حد احتمالات است.

وجه مشترک وجه تسمیه کوچصفهان

به هرحال هر چه باشد وهر روایتی درمورد کوچصفهان را بخواهیم بپذیریم دو نکته مشترک وجود دارد اول اینکه، بنای این منطقه بسیار قدیم و به عهد ساسانیان برمیگردد ودوم اینکه اسم این شهر دو قسمتی که در مورد قسمت اولش یعنی واژه کوچک، اتفاق نظر کامل بین مورخین وجود دارد ولی در مورد قسمت دوم اتفاق نظر وجود ندارد که برمیگرد به سلایق حکمرانان در ادوار مختلف تاریخ که بنا به یک رویه معمول که بین ما ایرانیان در خصوص تغییر اسامی بعد از تعویض و تغییر حکومتها وجود دارد،از قبیل تغییر نام شهرها و خیابانها و کوچه ها و…

کوچصفهان محل قشون کشی ها در جنگها و نزاع های گیلان

چون در قدیم تاریخ مکتوب مثل امروز وجود نداشته لذا این تغییر وتحولات اسامی هم بعضا از یادها و خاطره ها محو وانچه مانده روایتها متفاوت است که به ما رسیده است.گفتنی ست این منطقه بدلیل واقع شدن در سرحدات شرق و غرب گیلان از قدیم محل جنگ و نزاع و اردو کشی های سپاهیان جنگجو بوده و لذا حاکمیت بر این منطقه مرتبا دست به دست میشده که این خود میتواند در تغییر اسامی موثر باشد.روایت است حتی رضا شاه جهت فرونشاندن نهضت جنگل،سپاه خود را در حوالی کوچصفهان مستقر کرده بود.

پارس گیلدا

کوچصفهان

مطالب بیشتر