برادران کارامازوف:
از دیگر آثارفئودور میخاییل داستایوسکی،بعبارتی آخرین شاهکار این نویسنده پرکار روسی،رمان دو جلدی و طویل برادران کارامازوف است.خلق این رمان سه سال طول کشید.رمان،حول اتفاقاتی ست که در خانواده کارامازوف بوقوع پیوسته است.
کاراکترهای اصلی آن چهار پسرش بترتیب دیمتری،ایوان،آلیوشا واسمردیاکف(نامشروع)و معشوقه های او مخصوصا گروچنکا(معشوقه مشترک او و پسر ارشدش یعنی دیمتری) شکل گرفته است.البته کاراکترها فرعی دیگر هم مثل کاترینا(معشوقه ایوان) و…هم در سناریوی رمان حضور دارند.
ماحصل عمر ادبی داستایوسکی
برادران کارامازوف ماحصل عمر ادبی این رمان نویس است.در این رمان نویسنده تلاش کرده ابعاد گوناگون زندگی خانواده کارامازوف اعم از روابط شخصی یا اجتماعی آنان مرتبط با اخلاقیات،مذهب،عشق،انسانیت و حتی گاهی ایده ئولوژی،فلسفه حیات و زندگی را در کنار روزمرگی های جامعه،با نگاه موشکافانه،شامل تاثیر خانواده،تعلیم و تربیت،اخلاقیات،تاثیر اجتماع،خُلق و خوی وخصوصیات فرد بر زندگی خود و مردمان را با ذکر جزئیات و به تفضیل شرح دهد.
در این رمان پسر ارشد که یک ستوان بازنشسته است مثل پدر،عیاش و ولنگار و بی تکلیف است.درست بر عکس آلیوشا(فرزند کوچک)که کاملا مذهبی،تحت تعالیم کشیش زوسیما،مقید به اخلاقیات و درستکارمی باشد.ایوان (پسر میانی)حسب شرایط دارای رفتاری متغیر و متعادلتر ،گاهی غیر قابل کنترل است اگرچه زمانی هم دچار روان پریشی میشود.اما اسمردیاکف(فرزند نامشروع) که بدون حمایت پدر و مادر و اصطلاحا سرکوچه ایی بزرگ شده از شخصیتی دون پایه برخوردار است و خدمات پدر پیر را انجام می دهد.او اجیر و خبرچین دیمتری وایوان، بنوعی ملعبه دست آنهاست.
مرگ کشیش زوسیما
سناریوی این رمان جذاب می شود مخصوصا با مرگ طبیعی کشیش زوسیما و کشته شدن مرموز کارامازوف پدر،که پای پلیس و مقامات قضایی را به ماجراها باز کرده و کش و قوسهای بازجویی ها و…جهتِ یافتن حقیقت و دلایل شکل گیری جنایت ادامه می یابد.
بنابراین تمرکز سناریو در جلد اولش که نزدیک به ۵۰۰ صفحه می باشد حصول شناخت روی خانواده کارامازوف و رابطه روحانی الیوشا با زوسیمای کشیش است که در انتها با اعترافات زوسیما در جمع کشیشان و مرگ طبیعی او به پایان می رسد اگرچه این مرگ تالمات روحی فراوانی متوجه آلیوشا می کند.
جلد دوم رمان
جلد دوم رمان که آن نیز نزدیک به پانصد صفحه میشود با پیگیری زوایای پیدا و پنهان انگیزه قتل کارامازوف پدر،ادامه می یابد.دیمتری برغم تلاشش جهت تبرئه،ره به جایی نمی برد و راهی حبس می شود.چرایی ارتکاب به جنایت،شیوه بازجویی و حقیقت یابی،استقلال عوامل قضایی و هیات منصفه در صدور رای نهایی و عدم مشاهده هیچگونه فشار بیرونی در صدور رای از ویژگی های این بخش از رمان است که از نگاه نویسنده دور نمانده است.
اگر چه سابقه رقابت عشقی پدر و پسر ارشد و بگومگوهای مکرر و تهدیدهای دیمتری،او را در مظان اصلی اتهام قتل پدر قرار داده ولی واقعیت قضیه این است که افکار عمومی و خانواده قانع نشد که مسبب اصلی این جنایت،تنها دیمتری را مقصر بداند.
سناریوهای فرعی متعدد
رمان دارای سناریوهای فرعی مختلف است منجمله بحثها و مجادلات آلیوشا با دوستان و نزدیکان و بطور کلی هم سن و سالهای خود و بزرگترها و ترغیبشان به رعایت اصول اخلاقی و انسانی در مواجهه با دیگر انسانها حتی رعایت حقوق حیوانات و…،بحث های مکرر ایوان با اسمردیاکوف در خصوص یافتن مسببین قتل پدر و داستان روان پریشی های او و بیماری اسمر دیاکوف و متعاقبا خودکشی وی با ذکر جزئیات مربوطه که گاهی حوصله خواننده را سر می برد ادامه می یابد.
همانگونه که گفته شدبنظر،هدف اصلی نویسنده در این رمان،تبیین نقش تعلیم و تربیت(اعم از خانواده یا اجتماع) در شکل دهی شخصیت افراد در تعامل با دیگر اجزای جامعه،اجتناب از ارتکاب به بزه و یا چگونگی مواجهه شان با عواقب بزهکاری در صورت ارتکاب به آن و نیز تعامل با پیامد تبهکاریها توسط خود یا دیگران و چگونگی مدیریت ناهنجاری ها توسط مقامات انتظامی و قضایی،نیز تاثیر بی بدلیل شخصیتهای درستکار و مثبت در بهبود استانداردهای زندگی و ارتقا آن است.
ویژگی بارز سناریوی اصلی رمان
از نکات برجسته این رمان نحوه تشکیل دادگاه در حضور هیات منصفه و وکلای مدافع،بازپرسی ها،تهیه کیفرخواست با ذکر دقیق جزئیات،مدافعات جامع و مستدل و استنادهای محکم و محکمه پسند وکیل مدافع پرونده است که وجود آن در روسیه یکصد و پنجاه سال قبل قابل تامل است.
پیر پسر و برادران کارامازوف
سناریوی فیلم پیر پسر که در کشور ما به اکران در آمده و در فضای مجازی در خصوص چند و چون آن بحث می شود بنظر می رسد با قرینه سازی از بخشی از سناریوی همین رمان اقتباس شده باشد.
اصولا نوشتن و نویسندگی کاری بس سخت وطاقت فرساست،مخصوصا نوشتن رمان در تعقیب یک هدف خاص با اهداف تربیتی و اجتماعی با محورهای مختلف توام با خلق خیال و صحنه سازی ها و دیالوگ نویسی منحصر بفرد، نبوغ خاصی می طلبد که داستایوسکی بدون شک از سرآمدان این نوابغ است.
برادران کارامازوف
