گزارشات طبیعت گردی و کوهنوردی

معبد آناهیتا

آناهیتا یا ناهید،الهه آب و از بین برنده ناپاکی و پلیدی

معبد آناهیتا:

تابلوی راهنما

معبدآناهیتا بر خلاف اغلب معابد، نه محل دفن و زیارتگاه قبر کسی ست و نه بتخانه. این معبد  فقط یک پرستشگاه نزد ایرانیان باستان و آئین زرتشت بود که پیروانش یکتا پرست بوده اند.

آناهیتا یا ناهید،الهه آب و از بین برنده ناپاکی و پلیدی، نام ایزد آب که در اوستا بصورت دوشیزه ای بسیار زیبا و بلند بالا توصیف شده است.آناهیتا،فرشته و نگهبان آب وفراوانی و زیبایی و باروری در نزد ایرانیان باستان ارج فراوان داشته است.

معبد آناهیتا صرفا یک پرستشگاه بوده است

این معبد صرفا یک پرستشگاه جهت ارج و قُرب نهادن به ارزش آب،یعنی مایه زندگی ونیز آگاهی به نقش آن در فراوانی نعمت وزایش و زندگی بوده است.گفتنی ست برخی از محققین و مورخین یونانی وقتی از این مکان بازدید کردند در سفرنامه خود از آن بعنوان معبد ارتیمس (معادل یونانی آناهیتا )نام برده اند.

قسمتی از پلکان معبد که در اثر زلزله یا دلایل دیگر تخریب شده است.پله هایی که روزی صدای گامهای استوار پادشاهان وسربازان وانسانهای فراوانی را شنیده اند که  اکنون نام و نشانی از آنها نیست..!

موقعیت معبد

این معبد در شهرستان کنگاور و در مسیر هکمتانه به تیسفون واقع شده است.همانگونه که میدانیم هکمتانه نام قدیم همدان بوده که پایتخت سلسله مادها و سپس هخامنشیان اولین سلسله پادشاهی ایران در بیش از 2500 سال قبل بوده است.(هخامنشینان همزمان از شش شهر بعنوان پایتخت خود استفاده میکردند(یکی از آنها هکمتانه بوده است).تیسفون نیز در عراق فعلی واقع بود.این شهر پایتخت سلسله اشکانیان وسپس ساسانیان بوده است.

عکسهایی از بقایای معبد

محوطه وموقعیت کلی معبد.ستونی که در وسط عکس و در انتها دیده میشود پس از خاکبرداری بعنوان یک نماد، حفظ شده تا نشان داده شود که این منطقه به چه میزان خاکبرداری شد تا معبد از زیر خاک بیرون کشیده شود.گفتنی ست خود این ستون هم در طی این دوران پنجاه و اندی سال مورد سایش قرار گرفته ومیزان خاکبرداری بنا به گفته راهنما بیش از این مقدار بوده است.خاکبرداری در سال 1347 انجام شد.
همان توضیحات عکس بالا

این بنای تاریخی با سبقه عبادتگاه و پرستشگاه بر بلندای تپه ایی در زمینی به مساحت حدودا 6-5 هکتار ، واقع شده است.بخشی از مستحدثات بنا در دوره هخامنشیان و بقیه در دوره های اشکانیان،ساسانیان و همینطور بعد از اسلام توسط سلجوقیان(با تم معماری اسلامی) تکمیل گردید.

زیرستونهای یکی از دیوارهای معبد.ارتفاع ستونهای بنا به گفته راهنما سه متر واندی بوده است.
زیرستونهای معبد
تخته سنگهایی که سقف را تشکیل میدادند
بخشی از پلکان معبد که بازسازی شده است.بنا به گفته راهنما ارتفاع پله ها 14 سانتی متر بود.دو دلیل جهت این موضوع ذکر کرد یکی بلند بودن تنپوش انساهای آن دوران که مزاحم عبور آنها از پله ها نشود .دوم اینکه احتمالا حکام با اسب خود از پله بالا میرفته اند.

دلیل احداث بنا روی تپه

دلیل توجه حاکمان و نیز مردمان منطقه به این نقطه و احداث معبد ونیز اسکان در آن، یکی برمیگرددبه اعتقاد مردمان قدیم به احداث معابد در بلندترین نقاط زمین جهت شنیده شدن نیازها و دعاهایشان توسط پروردگار که اعتقاد به آسمان نشین بودنش داشتند.دیگر اینکه از لحاظ سوق الجیشی ونظامی نقاط مرتفع در هر کجا که باشد امکان اشراف به کل مناطق اطراف و آگاهی از تحرکات دشمن را زودتر برای اهالی فراهم میکند تا بموقع بتوانند تدابیر دفاعی لازم را اتخاذنمایند.

یکی از مواردی که نظر ما را جلب کرد.حکاکی های روی سنگ است.مثلا همین سنگ که علامتی شبیه به اس اس(با کمی اختلاف)روی آن حجاری شده است و حتی بمرور زمان از بین نرفته است.راهنما میگفت اینها چیزی شبیه امضا هست که معماران و حجاران روی کار خود ایجاد میکردند.بعضی از این سنگها حتی نذورات اهدایی به معبد نیز میباشد.
یااین سنگ که علامت ستاره پنج پر روی آن حک شده است
یا این سنگ که شکل بُز روی آن حجاری شده است.بُز در ایران باستان نشان زایش وسود و خیر و فایده بوده است.

زلزله عامل تغیر مسیر آب و تخریب معبد

بدلیل زلزله خیز بودن منطقه و بسته شدن مسیر چشمه ها،آبهای این منطقه از سالیان قبل خشک شده است.برغم این موضوع و با توجه به تخریب بنا در اثر سایش عوامل طبیعی و نیز عوارض ناشی از زلزله مخصوصا زلزله سال 1336، مردمان منطقه کماکان خانه های خود را در محوطه معبد و جوار آن احداث نموده ودر آن زندگی میکردند.

این منطقه در سال 1347 توسط هیئتی به سرپرستی دکتر سیف الله کامبخش فرد ،مورد کاوش قرار گرفت.پس از خریداری خانه ها و زمینهای اهالی و اسکان آنان در مکانی دیگر ،منطقه خاکبرداری شد.بقایای معبد از زیر خاک بیرون کشیده شد.مرمت وبازسازی آغاز شد. سنگهای بنای معبد که هرکدام به نقطه ایی پرت شده بودند شناسایی و شماره گذاری شدند.

نمایی دیگر از فضای محوطه معبد آناهیتا

 

کاوش گورستان معبد

گورستان معبد نیز شناسایی و اسکلت اجساد که داخل تابوتها سنگی(اعیان)وسفالی(مردمان عادی) مورد بررسی وتحقیق قرار گرفتند.راهنما توضیح میداد که در مطالعه اسکلت اجساد مشاهده شده که اجساد بگونه ایی در تابوتها جاسازی شده وبه خاک سپرده شدند که  صورت آنهابه سمت معبد باشد.

همانگونه که گفته شد آنچه اکنون از این معبد باقیمانده بجز چند دیوار وراه پله و سنگ ستونها و…چیز دیگری نمیباشد.ولی باستانشناسان معتقدند ،معبد قبل از بروز زلزله وتخریب آن بشکل این عکس بوده است.

عکسها و نتایج نزدیک به ده سال کار تحقیقی در این بنا در موزه ایی که در جوار معبد واقع شده نشان از همت والا و میزان علاقه و همت  هیئت کاوش کننده به یافتن چند و چون این بنای تاریخی بوده است.بعدها متاسفانه بدلیل تغییر الویتها وسیاستگذاری ها ، ادامه مرمت و تکمیل عملیات بازسازی این بنای ارزشمند تاریخی متوقف شد.این اثر در سال 1310 ثبت ملی شد ولی هنوز در یونسکو به ثبت نرسیده است.

پارس گیلدا

معبد آناهیتا

مطالب بیشتر

نمایش بیشتر

مدیر سایت

من همان دم که وضو ساختم از چشمه عشق / چار تکبیر زدم یکسره بر هر چه که هست..! "حافظ" ......؛ نام و نام خانوادگی:حسین شعبانی مژدهی ؛ شغل: آزاد؛ تحصیلات: لیسانس در مهندسی؛ متاهل و پدر ؛ علاقمند به طبیعت گردی و کوهنوردی و عکاسی ومستندکردن تجارب نزدیک به هفت دهه پیمایش در این محنتگه خاکی..

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا