گزارشات طبیعت گردی و کوهنوردیمحیط زیست

جنگلهای هیرکانی

جنگلهای هیرکانی:

ارتفاعات لاهیجان

یکی از زیباترین و مفرحترین جلوه های طبیعت گردی و کوهنوردی ،عبور از مناطق جنگلی ویا اقامت در آن ولذت بردن از این طبیعت آرام و بکر وزیباست. در کنار توده ایی متراکم از درختان راست قامت سر به آسمان کشیده با شکل وشمایلهای مختلف.

درختانی که در این جنگلها سر به آسمان سائیده اند، دارای عمری درازند.درازتر از عمر آدمیان و بسیاری دیگر از موجودات روی زمین.در طی سالیان دراز زندگی خود،سردی و گرمی ها چشیده اند.مکرر صدای داس و تبر شنیده اند.زخمهای فراوان نامهربانی را بر پیکر استوار خویش لمس کرده اند. گاه نیز ایستاده مُرده اند.

در مسافرتها سیاحتی و زیارتی نیز،هوس مسافر گرما زده ،به استراحت و خوردن نهار وتفریح در دل جنگل است.کاری که حتما همه ما در اثنای برنامه های تفریحی ومسافرتی ویا هفتگی خود لحاظ میکنیم .اگرچه نیز گاهی اوقات به بهای بی مبالاتی ما، زندگی این موجودات صد در صد مفید زنده را با خطر مواجه میکنیم. بهای آن تفریح نابخردانه ما ،تا سالهای سال بر گُرده درختان جنگل سنگینی خواهد کرد.

جنگلهای هیرکانی میراث چندین میلیون ساله

و اما آنچه که ما در نوار ساحلی دریای کاسپین تا ارتفاع حدودا 2000 متر از سطح دریا در استانهای آذربایجان شرقی ،اردبیل،گیلان،زنجان،مازندران،گلستان و البته بخشی هم در کشور آذربایجان داریم  به جنگل هیرکانی معروف هستند.

 این جنگلها با قدمت حدود چهل میلیون سال (دوره سوم زمین شناسی وهم عصر با دایناسورها.) از متراکم ترین جنگلهای کره زمین هستند.مساحت آن حدودا 55000کیلومتر مربع هست.سطح پوشش آنهاازکرانه های جنوب و جنوب غرب دریای کاسپین مشترک با کشورآذربایجان،حد فاصل روستای هیرکان در کشور آذربایجان تا شهرستان استارا درگیلان الی منطقه گرگان در استان گلستان را شامل میشود.

هیرکان و کتیبه های باستان

روی بعضی از کتیبه های مکشوفه از عهد هخامنشیان واژه “ورکان “نوشته شده است.هیرکان یا ورکان همان جرجان بعبارتی گرگان است.( گویاواژه ایست که مورخان یونانی برای این نواحی استفاده میکرده اند).

اینها همه حکایت از قدمت این جنگلهاو همراهی آن با تاریخ مدون تمدن ایرانی ست.قطعادر جاهائیکه تاریخ مدونی نداریم جهت مطالعه باید متوسل به نظریات زمین شناسان و مطالعه نظریات کارشناسان امر در زمینه سرگذشت زمین در ادوار مختلف زمین شناسی شویم.

زیست بوم این جنگلها

گونه های گیاهی این زیست بوم، بدلیل عدم مقاومت در قبال سرمای اروپا و مناسب بودن با هوای معتدل و مدیترانه ایی منطقه جنوبی دریای کاسپین ،فقط در این ناحیه قابل رشد هستند.برآوردها حاکی از آن است که تاکنون 51درصد جنگلهای هیرکانی از دست رفته اند.از مقدار باقیمانده تنها 10 درصدر آن حفاظت میشوند.

همچنین در زیست بوم این جنگلها حدود 400 گونه پرنده،100گونه پستاندار،150 گونه گیاهی یافت میشود.گونه های درختی این جنگلها شامل شمشاد،راش،توسکا،بلوط،ون،نارون و….هستند.این درختان تا ارتفاع حدودا 2000 متری از سطح دریا،رویش دارند.

ارزش مادی

ارزش این جنگلها قابل قیمت گذاری نیست. قیمت گذاری روی هر جنس ،زمانی امکانپذیر است که نوع مشابه آن ،حتما موجود باشد.مثلا هیچوقت قلب یا ریه انسان قابل قیمت گذاری نیست. ولی وقتی اضطرار بر زندگی حاکم شود وحیات انسان بنوعی به مخاطره بیفتد،حاضر میشود یکی از کلیه های خود را (چون دو گانه هست)به بهایی بفروشد وبا آن یکی زندگی کند. ولی جنگل هیرکانی چون مشابه ندارد قابل ارزش گذاری اقتصادی نیست .چرا که این جنگلها با آن وصفی که در مورد آن شد،علاوه بر مسئولیتی که در رابطه با تولید اکسیژن مورد نیاز حیات موجود زنده (مخصوصا انسانها )در واقع نقش ریه جامعه انسانها را برعهده دارند،در جهت نگهداری آب مورد نیاز موجودات دیگر نیز نقش ایفا  میکنند.

جنگل ابر

یکی از زیباترین بخشهای جنگل هیرکانی ،جنگل ابر واقع درشاهرود است. بدلیل کاهش ضخامت کوههای منطقه و حادث شدن شرایط فیزیکی ناشی از اختلاف فشارهوا،ابرها بداخل جنگل نفوذ کند.در این شرایط سرِ درختان در بیرون از ابرها قرار میگیرد .این وضعیت تفرجگاه رویایی قشنگی را تشکیل میدهند.وصف بیشتری از جنگل ابر را میتوانید در اینجا بخوانید.

جنگلهای هیرکانی برغم اینهمه جاذبه گردشگری و زیست بوم منحصر به فرد و ارزش اقتصادی غیر قابل برآورد ،متاسفانه عوامل نابود کننده بیشماری دارند.اهم آنها،احداث کارخانجات چوب و کاغذ،حریق های گسترده ناشی از عدم توجه،احداث سدهای غیرکارشناسی،برداشتهای غیر اصولی و غیر مجاز چوب توسط سودجویان ومتاسفانه در سالهای اخیر تغییر کاربری های فراوان جهت موضوعات رفاهی شخصی و در نتیجه تخریب جنگل و…میباشد.

ثبت جهانی در یونسکو

نخستین بار کشور آذربایجان به استناد وجود روستایی بنام هیرکان در آن کشور ،مبادرت به اقدام جهت ثبت این جنگلها بنام خود در یونسکو نمود. با توجه به اینکه قسمت اعظم این جنگلها در ایران واقع شده با اعتراض ایران مواجه گشت.بدلیل اختلافات موجود، یونسکو تا حال حاضر از ثبت آن اجتناب کرده است.اگرچه یونسکو بعدا،اعلام کرد بر اساس الویت الفبایی نام کشورهای ذینفع،پیشنهاد ثبت آنرا دارد.این مطلب بازهم مورد اعتراض ایران واقع گردیده است ولذا این جنگلها هنوز ثبت جهانی نشده اند*.

گفته شد جنگلهای هیرکانی حکم ریه بخش بزرگی از ایران وهمه موجودات زنده تحت پوشش خود را دارد.اگر مسئولین امرومردم تواما در نگهداری و حفظ و حراست آن نکوشند،روند تخریب آن تسریع وراه تنفسمان هر روز، تنگ و تنگتر گشته وقهرا به خفگی منجر خواهد شد.

*توضیح اینکه خوشبختانه جنگلهای هیرکانی در تیرماه 98 توسط یونسکو و بعد از طی شدن یک مناقشه پرماجرا بین ایران وآذربایجان ینام ایران ثبت گردیده است.سوال این است که ایا با ثبت این جنگلها که بعد از کویر لوت دومین اثر طبیعی ثبت شده بنام ایران در یونسکو است، روند تخریب و نابودی این جنگلها متوقف خواهد شد؟!.

عکسهای زیر بخشهایی از جنگلهای هیرکانی نقاط مختلف گیلان هست. در سالهای مختلف و فصلهای متنوع برداشته شده است.

ارتفاعات ماسوله
ارتفاعات لاهیجان
ارتفاعات ماسوله
ارتفاعات شفت
ارتفاعات املش
ارتفاعات ماسوله
ارتفاعات ماسوله(خلیل دشت)
مسیر قله کاکوه(لاهیجان)
ارتفاعات ماسوله
مسیر جواهردشت(رودسر)
مسیر روستای دارستان رودبار
مسیر آته کوه(لاهیجان)
مسیر قله اسلار(شفت)

پارس گیلدا

جنگلهای هیرکانی

مطالب بیشتر

نمایش بیشتر

مدیر سایت

من همان دم که وضو ساختم از چشمه عشق / چار تکبیر زدم یکسره بر هر چه که هست..! "حافظ" ......؛ نام و نام خانوادگی:حسین شعبانی مژدهی ؛ شغل: آزاد؛ تحصیلات: لیسانس در مهندسی؛ متاهل و پدر ؛ علاقمند به طبیعت گردی و کوهنوردی و عکاسی ومستندکردن تجارب نزدیک به هفت دهه پیمایش در این محنتگه خاکی..

نوشته های مشابه

3 دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا