معبد آناهیتا:
معبدآناهیتا بر خلاف اغلب معابد، نه محل دفن و زیارتگاه قبر کسی ست و نه بتخانه. این معبد فقط یک پرستشگاه نزد ایرانیان باستان و آئین زرتشت بود که پیروانش یکتا پرست بوده اند.
آناهیتا یا ناهید،الهه آب و از بین برنده ناپاکی و پلیدی، نام ایزد آب که در اوستا بصورت دوشیزه ای بسیار زیبا و بلند بالا توصیف شده است.آناهیتا،فرشته و نگهبان آب وفراوانی و زیبایی و باروری در نزد ایرانیان باستان ارج فراوان داشته است.
معبد آناهیتا صرفا یک پرستشگاه بوده است
این معبد صرفا یک پرستشگاه جهت ارج و قُرب نهادن به ارزش آب،یعنی مایه زندگی ونیز آگاهی به نقش آن در فراوانی نعمت وزایش و زندگی بوده است.گفتنی ست برخی از محققین و مورخین یونانی وقتی از این مکان بازدید کردند در سفرنامه خود از آن بعنوان معبد ارتیمس (معادل یونانی آناهیتا )نام برده اند.
موقعیت معبد
این معبد در شهرستان کنگاور و در مسیر هکمتانه به تیسفون واقع شده است.همانگونه که میدانیم هکمتانه نام قدیم همدان بوده که پایتخت سلسله مادها و سپس هخامنشیان اولین سلسله پادشاهی ایران در بیش از 2500 سال قبل بوده است.(هخامنشینان همزمان از شش شهر بعنوان پایتخت خود استفاده میکردند(یکی از آنها هکمتانه بوده است).تیسفون نیز در عراق فعلی واقع بود.این شهر پایتخت سلسله اشکانیان وسپس ساسانیان بوده است.
عکسهایی از بقایای معبد
این بنای تاریخی با سبقه عبادتگاه و پرستشگاه بر بلندای تپه ایی در زمینی به مساحت حدودا 6-5 هکتار ، واقع شده است.بخشی از مستحدثات بنا در دوره هخامنشیان و بقیه در دوره های اشکانیان،ساسانیان و همینطور بعد از اسلام توسط سلجوقیان(با تم معماری اسلامی) تکمیل گردید.
دلیل احداث بنا روی تپه
دلیل توجه حاکمان و نیز مردمان منطقه به این نقطه و احداث معبد ونیز اسکان در آن، یکی برمیگرددبه اعتقاد مردمان قدیم به احداث معابد در بلندترین نقاط زمین جهت شنیده شدن نیازها و دعاهایشان توسط پروردگار که اعتقاد به آسمان نشین بودنش داشتند.دیگر اینکه از لحاظ سوق الجیشی ونظامی نقاط مرتفع در هر کجا که باشد امکان اشراف به کل مناطق اطراف و آگاهی از تحرکات دشمن را زودتر برای اهالی فراهم میکند تا بموقع بتوانند تدابیر دفاعی لازم را اتخاذنمایند.
زلزله عامل تغیر مسیر آب و تخریب معبد
بدلیل زلزله خیز بودن منطقه و بسته شدن مسیر چشمه ها،آبهای این منطقه از سالیان قبل خشک شده است.برغم این موضوع و با توجه به تخریب بنا در اثر سایش عوامل طبیعی و نیز عوارض ناشی از زلزله مخصوصا زلزله سال 1336، مردمان منطقه کماکان خانه های خود را در محوطه معبد و جوار آن احداث نموده ودر آن زندگی میکردند.
این منطقه در سال 1347 توسط هیئتی به سرپرستی دکتر سیف الله کامبخش فرد ،مورد کاوش قرار گرفت.پس از خریداری خانه ها و زمینهای اهالی و اسکان آنان در مکانی دیگر ،منطقه خاکبرداری شد.بقایای معبد از زیر خاک بیرون کشیده شد.مرمت وبازسازی آغاز شد. سنگهای بنای معبد که هرکدام به نقطه ایی پرت شده بودند شناسایی و شماره گذاری شدند.
کاوش گورستان معبد
گورستان معبد نیز شناسایی و اسکلت اجساد که داخل تابوتها سنگی(اعیان)وسفالی(مردمان عادی) مورد بررسی وتحقیق قرار گرفتند.راهنما توضیح میداد که در مطالعه اسکلت اجساد مشاهده شده که اجساد بگونه ایی در تابوتها جاسازی شده وبه خاک سپرده شدند که صورت آنهابه سمت معبد باشد.
عکسها و نتایج نزدیک به ده سال کار تحقیقی در این بنا در موزه ایی که در جوار معبد واقع شده نشان از همت والا و میزان علاقه و همت هیئت کاوش کننده به یافتن چند و چون این بنای تاریخی بوده است.بعدها متاسفانه بدلیل تغییر الویتها وسیاستگذاری ها ، ادامه مرمت و تکمیل عملیات بازسازی این بنای ارزشمند تاریخی متوقف شد.این اثر در سال 1310 ثبت ملی شد ولی هنوز در یونسکو به ثبت نرسیده است.
معبد آناهیتا
